Campo dei Miracoli – een veld vol wonderen in Pisa

De grootste bezienswaardigheden in Pisa liggen allemaal aan het Campo dei Miracoli, het Veld der Wonderen. Het bekendst is de Torre Pendente, de scheve toren, maar ook de andere bezienswaardigheden zijn een bezoek meer dan waard. 

Duomo van Pisa

De aanleiding voor de bouw van de Duomo was zeer feestelijk: de Pisanen hadden ver van huis (namelijk in de buurt van Palermo) de Saracenen verslagen. Dat werd gevierd met de eerste schetsen en de eerste stenen, in 1063. Het zal je niet verbazen dat het lang duurde voordat de Duomo helemaal voltooid was. Er zijn ontelbaar veel versieringen aangebracht, de een nog indrukwekkender dan de ander.

Tips tijdens je bezoek aan de Duomo van Pisa: 

• bewonder de Porta San Ranieri, vroeger de hoofdingang van de kathedraal maar nu te vinden in de zuidelijke dwarsbeuk
• de enorme zuilen, door de Pisanen uitgehakt op onder andere Elba
• het graf van keizer Hendrik VII, die hier in de buurt overleed aan malaria
• de preekstoel van Giovanni Pisano, waarop de schitterendste verhalen staan uitgebeeld
• de bronzen kandelaren in de vorm van engelen, gemaakt door de van oorsprong Vlaamse kunstenaar Giambologna

Baptisterium (doopkapel)

Net als in Florence heeft de Duomo van Pisa een aparte doopkapel. Boven op de koepel van deze doopkapel staat Johannes de Doper, aan wie een doopkapel in principe ook altijd is gewijd. Deze Johannes lijkt vrij klein, maar is in werkelijkheid 3,3 meter hoog – hetgeen aangeeft hoe groot de doopkapel is!

Tips tijdens je bezoek aan de doopkapel: 

• het enorme doopvont van Guido Bigarelli, dat schitterend is versierd
• de tot in detail uitgewerkte preekstoel van Nicola Pisano
• de geweldige akoestiek
• klim naar de bovenste galerijen en bewonder het Piazza dei Miracoli van bovenaf.
  

Campo Santo

Het mooiste stukje van het Piazza dei Miracoli is de prachtige begraafplaats, waar volgens de overlevering aarde uit het heilige land is gestort. Hierdoor zouden dode lichamen binnen een etmaal tot een skelet verworden.

In de galerijen rondom zijn schitterende fresco’s te zien, van bekende en minder bekende Toscaanse kunstenaars. Van 1330 tot 1470 werkten onder anderen Benozzo Gozzoli aan verschillende fresco’s, de een nog mooier dan de ander. Beroemd is vooral het fresco ‘Triomf van de dood’, geschilderd door Buonamico Buffelmacco.

Helaas raakten de fresco’s tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd. Ze werden gerestaureerd, maar je kunt nog altijd zien dat de fresco’s veel geleden hebben. De tekeningen die gebruikt werden om de fresco’s op de muren aan te brengen, zijn te zien in het Museo delle Sinopie, dat eveneens aan het Piazza dei Miracoli ligt.

Cimitero Ebraico

Behalve het Campo Santo ligt er nog een bijzondere begraafplaats op het Campo dei Miracolo in Pisa, nl. het Cimitero Ebraico, het joods kerkhof. Achter de oude Porta del Leone (Poort van de Leeuw), vlak bij het Battistero, de doopkapel, ligt een van de oudste joodse begraafplaatsen ter wereld.

Het huidige kerkhof werd in 1674 in gebruik genomen, maar volgens oude bronnen en inscripties op de muren kan er met enige zekerheid gesteld worden dat er voor die tijd in de buurt van deze plek al drie joodse kerkhoven hebben gelegen, even buiten de westelijke stadsmuur van Pisa. Van deze oude begraafplaatsen resten enkele inscripties, die je kunt zien op de muren rechts van de Porta Nuova. Men veronderstelt dat een aantal mensen, waarschijnlijk de armeren, werden begraven aan de voet van de muur, waarna hun naam ter hoogte van het graf in de stenen muur werd gekerfd. Vandaar ook dat de inkepingen allemaal op min of meer gelijke hoogte zijn gemaakt.

In 1674 moesten de joden hun doden voortaan echter elders begraven. Groothertog Ferdinando II De’ Medici eiste het gebied van de joden op – om de stad te kunnen uitbreiden en zijn jachtgebied te vergroten. In ruil kregen de joden het terrein bij de Porta Nuova, waar het nieuwe kerkhof – de begraafplaats zoals we die nu nog kunnen bekijken – verrees. In 1892 verhuisde men een aantal van de oude grafstenen, maar het grootste gedeelte van de oude stenen en graven is helaas niet bewaard gebleven.

Het kerkhof weerspiegelt een mooi deel van de joodse geschiedenis in Pisa. Zie je op de oudere graven vooral veel joden die afkomstig waren uit Spanje en Portugal, vanaf het eind van de achttiende eeuw zie je dat er steeds meer joden uit Rome, Ancona, Ferrara en Florence naar Pisa kwamen. Later worden de namen ook internationaler, vanwege de Joodse studenten aan de de universiteit van Pisa. De namen van de gedeporteerde joden worden herdacht op een groot gedenkteken op de muur van de kapel die zich in het midden van het kerkhof bevindt.

TIP: Het Cimitero Ebraico is meestal alleen geopend op woensdagmiddag en zondagochtend.

Museo delle Sinopie

De tekeningen die gebruikt werden om de fresco’s goed op de muren aan te brengen, zijn te zien in het Museo delle Sinopie, dat gevestigd is in een vleugel van het voormalige ziekenhuis van Pisa. Leuk om de verschillende tussen de zogenaamde voortekeningen en de uiteindelijke fresco’s op te sporen!